Emotieregulatie is het vermogen om emoties te herkennen, te begrijpen en te beheersen op een manier die passend is bij de situatie. Dit betekent niet dat je emoties onderdrukt, maar dat je ze op een gezonde manier kunt voelen en uiten. Emotieregulatie is een vaardigheid die zich door de jaren heen ontwikkelt; kleine kinderen leren hun emoties te begrijpen en beheersen door te kopiëren en door het samen te doen – dat noem je coregulatie. Coregulatie in de kindertijd leidt tot de ontwikkeling van eigen emotieregulatie. Good to know: kinderen tot een jaar of 10 hebben nog te weinig reflectief vermogen om hun eigen stress te reguleren. Ze snappen hun eigen stress niet en voelen die ook niet opbouwen. Je kind heeft per leeftijdsfase iets anders nodig. Dat vraagt dus dat jij als ouder je coregulatie afstemt op de ontwikkelingsfase waarin jouw kind zit. Hieronder lees je per leeftijdsfase wat je kind zelf kan qua emotieregulatie en waarin je kind vast kan lopen.

Emotieregulatie in de kleutertijd

Kinderen tussen de 4 en 6 jaar kennen de emoties blij, boos, verdrietig en bang. In de loop van de kleutertijd wordt boosheid steeds iets gecontroleerder en gerichter maar zelfregulatie is nog steeds moeilijk. Kinderen worden in deze fase gemakkelijk fysiek gewelddadig en vinden het lastig om woorden te gebruiken. Empathie is in deze fase nog meer aangeleerd – dat noem je cognitieve empathie – in plaats van daadwerkelijk emotioneel. Je kleuter heeft steeds meer door wat er van hem verwacht wordt ; en zo ontstaat er ook nog weleens de angst om niet te voldoen. Problemen in de emotieregulatie in de kleutertijd waar we je graag in begeleiden:

• Boze buien, woedeuitbarstingen en driftbuien
• Intens verdriet
• Grote angst
• Grote gerichtheid op materiële dingen zoals speelgoed en cadeautjes
• Eisend gedrag
• Impulsief onhandig gedrag zoals zomaar de straat oversteken

Emotieregulatie in de leeftijd van 6 tot 9 jaar

In de onderbouw van de basisschool gaat de empathie van je kind zich daadwerkelijk ontwikkelen, samen met het inzicht in oorzaak en gevolg. Zelfkennis en sociaal inzicht en ook rekening houden met anderen – dat wat we het geweten noemen – gaat zich ontwikkelen. Er komt iets meer tijd tussen voelen en doen ; dat betekent dat je kind in deze fase bij heftige emoties kan leren om taal te gebruiken in plaats van fysiek geweld. Emotieregulatieproblemen waarmee we kinderen van 6 tot 9 jaar vaak helpen, zijn:

• Moeite met het opbouwen en onderhouden van vriendschappen
• Angstig om activiteiten te ondernemen zoals sport & hobby’s
• Problemen met het accepteren van feedback van juffen, meesters, ouders en andere volwassenen
• Grote frustraties onder meer rondom school

Emotieregulatie in de leeftijd van 9 tot 12 jaar

In deze fase gaat je kind zichzelf vergelijken met anderen, en daarmee de angst om niet gezien en gewaardeerd te worden of erbij te horen. Empathie is er in deze fase als het goed is. Samen met meer emotieregulatie, zelf keuzes kunnen maken, zelfstandigheid en rekening houden met anderen. Deze kinderen zien we volop in de praktijk en worstelen vaak met:

• Onzekerheid, want wat als ze me niet leuk vinden
• Faalangst, want wat als ik het niet kan
• Intens verdriet
• Grote angst
• Veel frustratie & boosheid
• Vrienden maken en onderhouden heel moeilijk vinden
• Het gevoel er niet bij te horen
• Geen feedback of bijsturing verdragen van onder meer ouders

Emotieregulatie in de leeftijd van 12+

In deze fase gaat je kind door de heftige periode van de puberteit heen. Voor de meeste jongeren is het een uitdagende tijd waarin ze leren onder meer groeien in hun zelfinzicht en hun emotieregulatie. Als het goed is heeft jouw puber de basisvaardigheden om emoties te reguleren. Denk aan het herkennen van emoties, zelfreflectievaardigheden (onder meer ‘waarom voel ik me zo’), technieken om jezelf te kalmeren zoals ademhaling, probleemoplossend vermogen en het zoeken van sociale steun indien nodig. We helpen vaak pubers die vastlopen met:

• Intense stemmingswisselingen
• Moeite met het uiten van gevoelens
• Impulsiviteit onder meer het maken van ondoordachte keuzes onder druk van emoties
• Sociale druk ; wanneer de behoefte om erbij te horen groter wordt dan de behoefte om jezelf en authentiek te blijven

Ga voor emotieregulatie in plaats van gedragsregulatie

Veel mensen richten zich bij het opvoeden van kinderen nog altijd op gedrag ; dat is iets wat we kunnen zien en het geeft ons, als we het kunnen veranderen, het gevoel dat we de problemen hebben opgelost maar niks is minder waar. Gedrag is niets anders dan het uiten van de behoeften van een kind. Het gedrag is een boodschap ; een boodschap over openlijk verborgen behoeften aan onder meer hechting en verbinding. Verwar emotieregulatie daarom niet met het afwijzen of onderdrukken van emoties. Binnen een veilige emotieregulatie leren kinderen dat emoties normaal, acceptabel en nuttig zijn.