De functie van lastig gedrag: ongehoorzame kinderen
Ouders die bij me op de bank zitten, lopen rond met vragen. Een hele hoop vragen over hun kind. Dat op zijn beurt met klachten zit die al langere tijd zijn ontwikkeling belemmeren. En die ouders dan weer terugzien in lastig gedrag. Het gevolg is een ongelukkig kind dat zich niet weerbaar voelt en het moeilijk vindt om af te stemmen op zijn omgeving. Zichtbaar lastig gedrag. Mijn uitgangspunt is altijd dat kinderen die zich goed voelen, leuk doen & dat kinderen die zich slecht voelen lastig doen.
Precies daarom gun ik je in mijn komende artikelen inkijkjes in verschillende soorten lastig gedrag. Vandaag het type lastig gedrag dat ouders tot schreeuwende wanhoop kan drijven: ongehoorzame kinderen die precies níet doen wat jij wil.
Ongehoorzame kinderen, om gek van te worden
Kinderen kunnen op elke leeftijd ongehoorzaam zijn. En elke ouder weet: daar zitten pieken en dalen in. Wat we weten, is dat kinderen vanaf een jaar of acht hun eigen ‘ik’ gaan ontwikkelen. Superleuk zo’n nieuwe fase met nieuw gedrag. Maar ook pittig want bij kinderen in de negenjaarsfase geldt dat ongehoorzaamheid eerder versterkt dan afgezwakt wordt. Je leest het goed: nog meer ‘nee’ en ‘zelf doen’ dan je ooit voor mogelijk had gehouden. Hier zit dus een piek in ongehoorzaam gedrag.
Constante discussies
Hoe dat zit? Tot een jaar of acht à negen jaar tijd kopieerde je kind zijn omgeving – waaronder jou dus. En nu issie dus zijn eigen ‘ik’ aan het ontdekken. En bij die eigen ik horen eigen regels en eigen ideeën over hoe dingen horen te gaan. En die ontdekkingstocht van je kind geeft een nieuwe dimensie aan de ongehoorzame acties van je kind.
Hoe die ongehoorzaamheid eruit ziet
Van af en toe protesteren of niet luisteren zijn jullie gegaan naar constante discussies die je steeds lastiger wint. Er zijn kinderen die luid en brutaal ongehoorzaam zijn & met gevatte opmerkingen komen die jou uit het veld slaan. En dan zijn er ook nog de kinderen die in stilte hun eigen ding doen en al jouw opdrachten in de wind slaan. Ze trekken zich terug, doen volledig hun eigen ding en je wordt er gek van!
Daar wordt je toch super moe van
Herken je dit? Dan herken je vast ook de vermoeidheid, de machteloosheid en het gevoel dat je het allemaal verkeerd doet. Want kinderen die horen toch gehoorzaam te zijn? Te luisteren naar wat jij – de verantwoordelijke ouder – zegt dat ze moeten doen?
Wat je nog niet wist over ongehoorzame kinderen
Wat helpend is om je te realiseren, is dat ongehoorzaamheid gezond gedrag is dat bij een gezond kind in ontwikkeling hoort. Say what?!?! Ja je leest het goed. Door ongehoorzaam te zijn, leert je kind zichzelf – en jij hem overigens ook – kennen als een zelfstandig persoon met een eigen wil. Een ander interessant weetje over gehoorzaamheid: de meeste kinderen willen niks liever dan gehoorzaam en braaf zijn. En tóch overkomt het ze die ongehoorzaamheid. Hij wil het niet en toch doet ie precies niet wat jij wil. Hoe komt dat toch?
Ongehoorzame kinderen van dichtbij bekeken
Laten we eerst eens inzoomen op het begrip ongehoorzaamheid. Want achter het containerbegrip ongehoorzaamheid gaat een hele hoop schuil. Zo spreek ik ouders die hun kind ongehoorzaam noemen en eigenlijk bedoelen dat hun kind niet één op één doet wat zij willen. Andere ouders snappen weinig van waarom hun kind doet zoals ie doet en noemen dat ongehoorzaam. En weer andere ouders zitten vast in hun eigen gevoel van machteloosheid.
Ongehoorzaam zijn als vorm van communicatie
Ik wil je uitnodigen om het woord ongehoorzaam eens niet te bekijken als een protestactie maar als een vorm van communicatie van je kind naar jou. Je kind is on-gehoorzaam. Komtom: geeft geen gehoor aan… En als ongehoorzaamheid een vorm van communicatie is. Wat communiceert je kind dan op het moment dat ie ongehoorzaam is?
Niet gezien of niet gehoord worden
De #1 reden om ongehoorzaam te zijn voor kinderen is de beleving van niet gezien of niet gehoord worden. Voor je kind is het belangrijk om zich te laten zien en te laten horen in wie hij is. Welke plannen hij heeft. Je kind heeft tijd en ruimte nodig om zijn eigen antwoorden te vinden. Als er onvoldoende ruimte is voor het eigen pad van je kind dan laat ie dat merken door ongehoorzaam te zijn. Wat ie eigenlijk laat zien is dat hij hulp nodig heeft in zijn communicatie met jou; zijn communicatie van zijn wensen, verlangens, ideeën en vragen.
De bedoeling is niet helder
Er is nóg een #1 reden (het is een gedeelde eerste plek) waarom kinderen ongehoorzaam doen en dat is wanneer volwassenen niet uitleggen wat het doel is van een bepaalde ‘opdracht’. Een bekend voorbeeld is: respectvol contact maken met volwassenen als opvoeddoel. Het middel dat we daarvoor in de Westerse cultuur hebben bedacht is het geven van je rechterhand. Deze beleefdheidsvorm heeft een doel alleen vertellen we onze kinderen vaak niet welk doel. Als je erover nadenkt dan werkt het wel vaker zo in de wereld van het opvoeden: volwassenen hebben opvoeddoelen en verstoppen dat dat doel in een rechtstreekse opdracht aan kinderen.
Best verwarrend en grote kans dat je kind zich gaat verzetten.
Is jouw kind ongehoorzaam? Gefeliciteerd!
Aan alle ouders die een kind hebben dat niet achteloos volgt maar heerlijk ongehoorzaam is, zeg ik daarom: gefeliciteerd! Je hebt een intelligent kind. Dat zelf nadenkt en niet zomaar uit volgzaamheid elke opdracht uitvoert. Je moet er toch niet aan denken dat jouw kind blind aan de wensen en opdrachten van iedere volwassen gevolg geeft?! En ook is je kind bezig om zijn eigen ‘ik’ te ontwikkelen, hij is zijn eigen pad aan het banen los van dat van jou en andere volwassenen om zich heen. Hij is bezig om steeds een beetje meer zichzelf te worden. Hoe mooi is dat?
NB inspiratie voor dit artikel vond ik in het geweldige boek ‘de sleutel tot je kind’ van Charlotte Visch; een mega aanrader voor elke ouder die op een respectvolle en liefdevolle wijze zijn kinderen wil opvoeden.
Herken je de struggle van ongehoorzaamheid bij jouw kind? Zitten jullie in de sleur van constante discussies die uitmonden in welles / nietes en vaak in ruzie? Ik help je graag om vanuit rust & een gevoel van grip te reageren op de ongehoorzame signalen die je kind geeft, zodat er rust komt. Als ik met je kind aan de slag ga, dan versterk ik door spel en gesprek zijn zelfkennis, zelfrespect en zelfvertrouwen. Met jullie als ouders ga ik op onderzoek uit: wat is de functie van het lastige gedrag? Drie tot vijf sessies coaching met je kind zijn voldoende en na één sessie zien ouders vaak al verandering.